Τελικά το Πρόγραμμα «Καποδίστριας» βοήθησε;

 Σε λίγες μέρες οι Έλληνες πολίτες θα ψηφίσουν για την εκλογή των αιρετών αρχόντων των νέων «Καλλικρατικών» δήμων. Οι νέοι δήμοι έχουν προκύψει από την συγχώνευση των παλαιότερων δήμων και κοινοτήτων που και εκείνοι ήταν αποτέλεσμα συγχώνευσης! Φτάσαμε λοιπόν με την διαδοχική διαδικασία συγχωνεύσεων από των Ελλήνων τις κοινότητες στους μεγάλους δήμους.

Σύμφωνα με αυτούς που υποστηρίζουν την συγχώνευση, μια από τις βασικές ωφέλειες που θα προέκυπταν από το πρόγραμμα «Καποδίστριας» και το πρόγραμμα «Καλλικράτης» είναι η εξοικονόμηση χρηματικών πόρων μέσω της εκμετάλλευσης των οικονομιών κλίμακας. Οι μεγάλοι οργανισμοί θεωρείται ότι μπορούν να παράγουν με χαμηλότερο κόστος.

Γεγονός όμως είναι ότι σε γνώση των πολιτών αυτής της χώρας δεν έφτασε καμία μελέτη για τα αποτελέσματα του προηγούμενου προγράμματος συγχωνεύσεων (πρόγραμμα «Καποδίστριας») όπως πχ. οικονομικό κόστος, απασχόληση, ποιότητα παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες. Προχωρούμε λοιπόν στο επόμενο κύμα συγχωνεύσεων χωρίς να έχουμε αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα του προηγούμενο βήματος.

Ας δούμε λοιπόν με μια πρόχειρη ματιά τι έγινε από το 1999 (πρώτο έτος εφαρμογής του προγράμματος «Καποδίστριας»)μέχρι το 2009 στις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού προς την τοπική αυτοδιοίκηση. Δυστυχώς στοιχεία από τους κρατικούς προϋπολογισμούς για το προηγούμενο έτος, τελευταίο έτος πριν από την εφαρμογή του προγράμματος δεν βρέθηκαν στο διαδίκτυο. Μόνο η στατιστική υπηρεσία προσφέρει μια  διαφορετική κατηγοριοποίηση των εσόδων της τοπικής αυτοδιοίκησης για το έτος 1998 και 1999. Από εκεί προκύπτει ότι τα έσοδα της τοπικής αυτοδιοίκησης μεταξύ του 1998 και του 1999 αυξήθηκαν κατά 6,8% περίπου. Άρα η πορεία αύξησης των εσόδων της τοπικής αυτοδιοίκησης δηλαδή των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού είχε αυξητική πορεία από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του προγράμματος. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα στοιχεία από τον κρατικό προϋπολογισμό. Όπως προκύπτει λοιπόν, μεταξύ 1999 και 2009 οι συνολικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού προς την τοπική αυτοδιοίκηση αυξήθηκαν κατά 160% ή με μέση ετήσια αύξηση 16%. Στον πινάκα παραθέτουμε και τη συνολική και την μέση ετήσια αύξηση κατά κατηγορία. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η δαπάνη για την κάλυψη της αμοιβής-χορηγίας των δημάρχων και των προέδρων των κοινοτήτων. Όπως προκύπτει, οι δαπάνες αυξήθηκαν κατά 154,8% ή 15,4% τον χρόνο, από 20 εκατ. Ευρώ περίπου το 1999 σε 70 εκατ. ευρώ περίπου το 2009 (βλ. Διάγραμμα). Να σημειώσουμε ότι το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της χώρας σε σταθερές τιμές αυξήθηκε μόλις κατά 35,9% ή με μέση ετήσια αύξηση 3,59%.

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι οι προβλεπόμενες οικονομίες κλίμακας που θα προέκυπταν από την εφαρμογή του προγράμματος «Καλλικράτης» δεν φαίνεται να πραγματοποιήθηκαν. Αντίθετα παρατηρήσαμε μια ραγδαία αύξηση του κόστους της τοπικής αυτοδιοίκησης.  Η αύξηση αυτή δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποδοθεί στις νέες υπηρεσίες που πρόσφεραν οι δήμοι καθώς οι περισσότερες από αυτές όπως πχ. το πρόγραμμα «βοήθεια στο σπίτι», ξεκίνησαν και μέχρι πρόσφατα συνέχισαν με την υποστήριξη της ΕΕ.

Τέλος να σημειώσουμε ότι λόγω του μεγέθους των νέων δήμων κατέστη δυνατός, και ίσως πιο ευρύς, ο δανεισμός τους από το τραπεζικό σύστημα με αποτέλεσμα πολλοί δήμοι να είναι υπερχρεωμένοι με δάνεια.

Συνεπώς, η μέχρι σήμερα οικονομική πορεία των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, όσον αφορά την μείωση του κόστους και γενικότερα την οικονομική διαχείριση, δεν φαίνεται να έχει επαληθεύσει τις προσδοκίες των σχεδιαστών των συγχωνεύσεων. Θεωρώ ότι πριν προχωρήσουμε στην επέκταση των συγχωνεύσεων θα πρέπει να προηγηθεί μια επιστημονική μελέτη των επιπτώσεων που είχε το πρόγραμμα «Καποδίστρια», να γίνουν οι απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις και σε βάθος χρόνου να ξαναδούμε εάν θα πρέπει να προχωρήσουμε και σε περαιτέρω συγχωνεύσεις ή να αρχίσουμε να διαλύουμε τις υπάρχουσες.

Όσον αφορά τη ποιότητα της εξυπηρέτησης του πολίτη, καλό θα είναι οι σχεδιαστές να επισκεφθούν μικρές κοινότητες και να ρωτήσουν τους κατοίκους.

Μήπως τελικά κινδυνεύουμε από τις ιδεοληψίες;

Πίνακας

Δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για την

Τοπική Αυτοδιοίκηση

	Αυξηση %1999-2009	Μέση Ετησια αυξηση
Ενισχύσεις -επιχορηγήσεις	49.24%	4.92%
Κεντρικοί αυτοτελείς πόροι	176.32%	17.63%
Αποδόσεις τοπικού χαρακτήρα	51.94%	5.19%
Αποδόσεις σε οΤΑ
Χορηγίες σε δημάρχους + προέδρους	154.84%	15.48%
Συντάξεις δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων	115.99%	11.60%
ΣΥΝΟΛΟ	163.02%	16.30%
Αύξηση του ΑΕΠ	35.90%	3.59%