Αναδιάρθρωση: Μπρέιντι αλά Ελληνικά!

Τον τελευταίο καιρό έχουν ενταθεί οι συζητήσεις σχετικά με την αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους. Βέβαια, οι περισσότεροι αναφέρονται σε μια συντεταγμένη αναδιάρθρωση, «φιλικού» χαρακτήρα, και όχι σε μια εχθρικού τύπου, που θα οδηγούσε την χώρα πολλά χρόνια πίσω. Φιλική αναδιάρθρωση σημαίνει ότι τα τρέχοντα ομόλογα του δημοσίου χρέους ανταλλάσσονται με νέα στα οποία έχει ενσωματωθεί το όποιο «κούρεμα», τα νέα επιτόκια και ο νέος χρόνος εξόφλησης.

Γεγονός: η αξιοπιστία της κυβέρνησης, του πολιτικού κόσμου και της χώρας γενικότερα στις διεθνείς αγορές και τις ξένες κυβερνήσεις είναι ανύπαρκτη, μάλλον «αρνητική».

Στην κατάσταση που βρίσκεται η χώρα, για να είναι «επιτυχημένη» η αναδιάρθρωση θα πρέπει να βελτιωθούν οι όροι δανεισμού και να υπάρξει μια μείωση του χρέους, δηλαδή, να δεχθούν οι επενδυτές να «χαρίσουν» το 20, 30 ή 40%. Για να γίνει όμως αυτό θα πρέπει οι επενδυτές που θα θελήσουν να ανταλλάξουν τα παλαιά ομόλογα με τα νέα να πειστούν ότι δεν θα χάσουν ξανά την αξία τους, όπως σήμερα. Χρειάζονται μια εγγύηση. Είναι κανείς που πιστεύει ότι μπορεί η Ελλάδα να παράσχει τέτοια εγγύηση;  Είναι κανείς που πιστεύει ότι μόλις ελαφρώσει λίγο η κατάσταση, το πολιτικό σύστημα δεν θα επιδοθεί στην αγαπημένη του ασχολία, την κατασπατάληση των δημοσίων πόρων;

Επειδή, λοιπόν, οι επενδυτές διαθέτουν μνήμη και μυαλό δεν πρόκειται να πειστούν από τα λεγόμενα καμιάς ελληνικής κυβέρνησης. Τι πρέπει λοιπόν να γίνει;

Κατά την άποψη μου η καλύτερη λύση, εδώ που φτάσαμε, είναι η έκδοση ομολόγων τύπου Μπρέιντι που εκδόθηκαν στην αντίστοιχη περίπτωση του Μεξικού. Στην αναδιάρθρωση του χρέους του Μεξικού στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι ΗΠΑ εγγυήθηκαν το κεφάλαιο των ομολόγων που εξέδωσε το Μεξικό για να αντικαταστήσει τα παλαιά ομόλογα. Η εγγύηση των ΗΠΑ επέτρεψε τελικά το Μεξικό να ελαφρύνει το χρέος του, να βγει ξανά στις διεθνείς χρηματαγορές με ανεκτούς όρους και να εξέλθει τελικά από την βαθιά κρίση, καθώς οι επενδυτές, εμπιστευόμενοι την  εγγύηση των ΗΠΑ, αποδέχτηκαν τα νέα ομόλογα.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, ποια μπορεί να είναι η οντότητα που μπορεί να εγγυηθεί το κεφάλαιο των νέων ομολόγων; Προσωπικά βλέπω τρεις χώρες που θα μπορούσαν να αναλάβουν αυτή την ευθύνη: Οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Κίνα. Για την Κίνα θα υπάρξουν οι γνωστές αντιδράσεις, ενώ οι ΗΠΑ μάλλον δεν θα ήθελαν να ανακατευτούν περισσότερο στην κρίση της ευρωζώνη. Συνεπώς, μένει μόνο η Γερμανία, η οποία φαίνεται να μην θέλει, για λόγους που δεν ανήκουν στην παρούσα συζήτηση, να αναλάβει αυτήν την ευθύνη.

Τι μένει λοιπόν; ΜΟΝΟ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ. Επιτέλους, να πάψουμε σαν ζητιάνοι να εκλιπαρούμε λύσεις από το εξωτερικό. Να αναλάβουμε μόνοι μας τις τύχες της χώρας μας. Πώς όμως μπορεί να επιτευχτεί αυτό;

Η πώληση δημόσιας περιουσίας σήμερα δεν είναι η άριστη λύση διότι, αφενός μεν η τρέχουσα γενεά δεν έχει το δικαίωμα να την στερήσει από τις επόμενες και αφετέρου θα δώσει το μήνυμα στους Έλληνες ότι μπορούμε να ζούμε με δανεικά και στο τέλος θα έρχεται το κράτος και θα πληρώνει με την εκποίηση της περιουσίας του. Λάθος, δηλαδή, μήνυμα.

Εφόσον καμιά από τις μεγάλες χώρες δεν θα εγγυηθεί το κεφάλαιο των νέων ομολόγων για να επιτύχουμε τους καλύτερους όρους, αυτή την εγγύηση μπορούμε να την δώσουμε εμείς οι Έλληνες με την περιουσίας μας.

Εξειδικεύω.

Με νομική ρύθμιση, το πώς θα γίνει είναι δουλειά των νομικών, δεσμεύεται το 3 ή 4 ή 5% ή και παραπάνω όλης της ακίνητης περιουσίας που βρίσκεται στην Ελλάδα είτε ανήκει σε φυσικά είτε σε νομικά πρόσωπα είτε στο κράτος.  Η αξία αυτής της περιουσίας θα αποτελέσει την υποθήκη (collateral) του νέου δανείου που θα εκδώσει το ελληνικό κράτος και θα αντιστοιχεί στο σύνολο του νέου κεφαλαίου. Η περιουσία θα συνεχίσει να ανήκει στον κάθε πολίτη αλλά το αντίστοιχο ποσοστό θα είναι δεσμευμένο νομικά. Έτσι, σε περίπτωση που δεν θα πληρωθεί το δάνειο από το κράτος μετά από 20 ή 30 χρόνια, ο κάθε κάτοχος ακίνητης περιουσίας θα κληθεί να καταβάλει το ποσοστό της περιουσίας του στον δανειστή με εφάπαξ φορολογική εισφορά.

Τα ομόλογα βέβαια δεν θα πρέπει  είναι μιας μόνο χρονικής περιόδου διότι θα βρεθούμε μετά από κάποια χρόνια στην ίδια ακριβώς θέση, αλλά θα πρέπει να υπάρξει διασπορά σε μια δεκαπενταετία έτσι ώστε το ετήσιο βάρος να μειωθεί σημαντικά. Ο τρόπος αποδέσμευσης της περιούσιας μπορεί να είναι σταδιακός, καθώς, δηλαδή, θα εξοφλούνται τα ομόλογα να απελευθερώνεται μέρος της περιούσιας, με τον κίνδυνο της χαλάρωσης, ή η αποδέσμευση να γίνει στο τέλος με την πληρωμή και του τελευταίου ομολόγου.

Πλεονεκτήματα.

Πρώτον, επειδή το νέο δάνειο θα έχει υποθήκη (collateral), οι όροι του θα είναι καλύτεροι σε σχέση με το δάνειο που θα αντικαταστήσει. Ειδικά θα μπορεί η χώρα να πει στους δανειστές της ότι προσφέρει καλύτερης ποιότητας ομολόγων με κάλυψη και συνεπώς, η ανταλλαγή ενός ομόλογου αξίας 100 ευρώ με ένα αξίας 60 ευρώ (πχ), στο οποίο όμως το κεφάλαιο είναι εξασφαλισμένο μπορεί να είναι καλή κίνηση επενδυτικά.

Δεύτερον, η χώρα θα δείξει στην  διεθνή οικονομική και πολιτική κοινότητα ότι επιτέλους αρχίζει και σοβαρεύεται και αναλαμβάνουν οι πολίτες τις ευθύνες τους. Αυτό θα οδηγήσει σε άμεση αποκλιμάκωση των spread και θα βοηθήσει την χώρα να εξέλθει στις χρηματαγορές ταχυτέρα και με καλύτερους όρους.

Τρίτον, όλοι οι Έλληνες θα ασκούν καλύτερο έλεγχο πλέον στην εκάστοτε κυβέρνηση και θα έχουν κίνητρο να πετύχει η προσπάθεια ανάκαμψης της χώρας, να συμμαζευτούν τα δημόσια οικονομικά, να μειωθεί το χρέος, να αναπτυχτεί η χώρα και να εξασφαλιστούν οι πόροι για την αποπληρωμή του νέου δανείου, διότι αλλιώς ο καθένας θα έχει προσωπικό κόστος από την αποτυχία. Το κόστος προσωποποιείται και δεν είναι γενικό πχ του δημοσίου.

Τέταρτον. Λόγω όλων των παραπάνω οι Έλληνες θα ξαναβρούν την χαμένη τους αξιοπιστία, αυτοπεποίθηση, φιλοτιμία και περηφάνια. Θα κοιτάξουμε ξανά τον υπόλοιπο κόσμο στα μάτια, όχι ως επαίτες αλλά ως ίσοι προς ίσο. Ίσως αυτό το τελευταίο πλεονέκτημα να αποτελέσει και τον καταλυτή για αναγέννηση της χώρας

Μειονεκτήματα.

Πρώτον, πιθανόν οι δανειστές να θελήσουν να αποτύχει το νέο δάνειο για να πάρουν την ακίνητη περιουσία. Ο προβληματισμός αυτός απαντάται αφενός μεν από το ότι δεν υπάρχει ολόκληρη περιουσία για να πάρουν αλλά ποσοστό στην περιουσία του καθενός και μάλιστα μικρό και συνεπώς θα πάρουν πάλι χρήματα και όχι ακίνητα και αφετέρου απαντάται από το τρίτο πλεονέκτημα.

Δεύτερον, πιθανόν να δημιουργηθεί προηγούμενο τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις άλλες χώρες κυρίως της περιφέρειας, και να υπάρξουν ομόλογα δύο ταχυτήτων: αυτά που θα έχουν κάλυψη με υποθήκες όπως τα περιγράψαμε παραπάνω και αυτά που δεν θα έχουν υποθήκη και θα εκδίδονται με χειρότερους όρους διότι θα υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος να μην πληρωθούν.  Μακροπρόθεσμα όμως αυτό το μειονέκτημα μπορεί να αποτελέσει και πλεονέκτημα για την ομαλή διαχείριση των δημοσίων οικονομικών των χωρών θέτοντας περιορισμούς στον τρόπο δανεισμού και κάνοντας του πολίτες πιο υπεύθυνους στις απαιτήσεις απέναντι στο κράτος.

Κλείνοντας, θέλω να σημειώσω με την μεγαλύτερη δυνατή έμφαση ότι ταυτόχρονα θα πρέπει επιτέλους να προχωρήσει η υιοθέτηση και εφαρμογή θεσμών που θα προάγουν την πραγματική οικονομική ευημερία.