Οίκοι Αξιολόγησης: Στρέβλωση της Αγοράς;

Η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου είναι «ΝΑΙ, οι οίκοι αξιολόγησης αποτελούν στρέβλωση της αγοράς». Εξηγούμαι.

Από την δημιουργία της, η οικονομική επιστήμη θεωρεί ότι ο θεσμός της αγοράς μέσω του μηχανισμού των τιμών κάνει την ασφαλέστερη εκτίμηση της αξίας ενός αγαθού και είναι ο πιο αξιόπιστος, μέχρι σήμερα, στην αξιολόγηση μιας ανταλλαγής μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων. Εάν θέλουμε λοιπόν να ελέγξουμε ποια είναι  άποψη των ατόμων για ένα αγαθό, δηλαδή πόσα χρήματα θέλουν να ανταλλάξουν για να αγοράσουν μια μονάδα του αγαθού, κάνουμε έναν πλειστηριασμό και η ένταση της ζήτησης αυτών που επιθυμούν να αποκτήσουν το αγαθό, σε συνδυασμό με την ένταση της προσφοράς, θα καθορίσει την τιμή του αγαθού. Αυτή η θέση έχει αποδειχθεί επανειλημμένα  στην πράξη. 

Στις χρηματοοικονομικές αγορές, τον ρόλο των αγαθών παίζουν  τα διαφορά χρηματοοικονομικά προϊόντα όπως μετοχές και ομόλογα εταιρειών, συνάλλαγμα, ομόλογα κρατών, κ.α. Τα αγαθά αυτά διαπραγματεύονται στις χρηματιστηριακές αγορές και η ένταση αυτών που ζητούν τα προϊόντα αυτά σε συνδυασμό με την ένταση αυτών που τα προσφέρουν προσδιορίζουν συνεχώς την τιμή τους.  Σύμφωνα με τα παραπάνω, η τιμή ενός χρεογράφου, όπως αυτή προσδιορίζεται καθημερινά, αντανακλά την αξία του εκδότη του χρεογράφου είτε αυτός είναι ιδιωτική εταιρεία είτε είναι κράτος. Όταν λοιπόν η τιμή της μετοχής μιας εταιρείας πέφτει, σε μια μη-καθοδική αγορά, αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές, ζητούντες και προσφέροντες, θεωρούν ότι η εταιρεία αυτή ως μηχανισμός παραγωγής κερδών δεν έχει θετικές προοπτικές.

Εφόσον λοιπόν οι αγοραία τιμή είναι ο πιο αξιόπιστος δείκτης της αξίας ενός χρεογράφου και του εκδότη του, ποια ήταν η ανάγκη δημιουργίας αυτών των οίκων αξιολόγησης των εκδοτών των χρεογράφων; Λέγεται ότι η ασύμμετρη πληροφόρηση μεταξύ αυτών που εκδίδουν τα χρεόγραφα και των αγοραστών και πωλητών στις χρηματιστηριακές αγορές είναι ο βασικός λόγος ύπαρξής τους. Δηλαδή, όσοι επενδύουν τα χρήματα τους μέσω των χρηματιστηριακών αγορών σε χρεόγραφα δεν έχουν πλήρη πληροφόρηση για την ποιότητα των εκδοτών των χρεογράφων. Οι οίκοι αξιολόγησης καλύπτουν αυτό το «κενό», μελετώντας και αξιολογώντας εταιρείες και κράτη. Όμως, η οικονομική επιστήμη έχει λύσει προ πολλού το θέμα της ασύμμετρης πληροφόρησης, και μάλιστα οικονομολόγοι τιμήθηκαν με βραβείο Νόμπελ για την συνεισφορά τους αυτή, θεωρώντας ότι ο πλειστηριασμός, όπως είναι η χρηματιστηριακή αγορά, είναι ο πλέον ασφαλής τρόπος για την διαχείριση της ασύμμετρης πληροφόρησης.

Επομένως, ως υπέρμαχοι της αγοράς θα πρέπει αμέσως να εξαλείψουμε αυτήν τη στρέβλωση της αγοράς και να αφήσουμε τις χρηματιστηριακές αγορές ήσυχες να αξιολογούν την αξία των εκδοτών των χρεογράφων. Είναι, όμως, αξιοσημείωτο ότι οι ακραίοι υπέρμαχοι της αγοράς, που δεν θέλουν καμιά παρέμβαση του κράτους στην οικονομία διότι στρεβλώνει τις αγορές, που είναι ο πιο αξιόπιστος κριτής των οικονομικών πεπραγμένων, εταιρειών και κρατών, θεωρούν τους οίκους αξιολόγησης ως «οργανικό στοιχείο των αγορών». Γιατί συμβαίνει αυτό; Κατά την άποψή μου, τα παραδείγματα της Enron, Bears Stern, Lehman Brothers, Αργεντινή, Ιρλανδία κ.α. που, ενώ θεωρούνταν «διαμάντια» από τους οίκους αξιολόγησης, χρεοκόπησαν δίνουν την απάντηση. Στρέβλωση a la carte. Χειραγώγηση.